RBI Note Fact: દુનિયામાં ભાગ્યે જ કોઈ એવો દેશ હશે જેની પાસે પોતાનું ચલણ ન હોય, લગભગ દરેક દેશ પોતાની ચલણી નોટો પર મહત્વપૂર્ણ વ્યક્તિઓ અને સ્મારકોની તસવીરો લગાવે છે. ભારત પણ આ ટ્રેન્ડમાં પાછળ નથી.
ભારતીય ચલણી નોટોમાં મહાત્મા ગાંધી, લાલ કિલ્લો, સાંચી સ્તૂપ, ખેડૂતો, વાઘ અને હાથીઓ વગેરેની તસવીરો છે. વિવિધ સ્મારકો, પ્રાણીઓ, સ્થળો, મંદિરો અને વ્યક્તિઓ વગેરેના ફોટોગ્રાફ્સ બતાવવાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય દેશની સંસ્કૃતિ અને જૈવવિવિધતાને વિશ્વને બતાવવાનો છે.
દસ રૂપિયાની નોટ – જૂની દસ રૂપિયાની નોટમાં આગળની બાજુએ મહાત્મા ગાંધી, અશોકનું પ્રતીક છે જ્યારે નોટની પાછળની બાજુ ગેંડા, હાથી અને વાઘની તસવીરો છે. નવી સીરિઝની રિવર્સ સાઇડમાં કોણાર્ક સન ટેમ્પલ વ્હીલ અને સ્વચ્છ ભારત લોગોની તસવીરો છે.
20 રૂપિયાની નોટ છાપવાનો ખર્ચ 10 રૂપિયાની નોટ જેટલો જ છે. આ મૂલ્યની 5000 મિલિયન નોટો બજારમાં ચલણમાં છે. નોટની પાછળની બાજુએ મહાત્મા ગાંધીનો ફોટો અને અશોકનું ચિહ્ન છે, જ્યારે નોટની પાછળની બાજુએ પોર્ટ બ્લેયરમાં “માઉન્ટ હેરિયટ લાઇટ હાઉસ” ને દેખાતા પામ વૃક્ષોનું ચિત્ર છે.
50 રૂપિયાની નોટ છાપવાનો ખર્ચ અંદાજે 20 રૂપિયા છે. આ મૂલ્યની 1.81 અને 4000 મિલિયન નોટો હાલમાં ચલણમાં છે. આ નોટની આગળની બાજુએ મહાત્મા ગાંધીનો ફોટો, અશોક પ્રતિક અને ભારતીય સંસદની ડિઝાઈન દર્શાવવામાં આવી છે.
જે ભારતની મજબૂત લોકશાહીને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જ્યારે નવી નોટની પાછળની બાજુએ ‘સ્વચ્છ ભારત’ લોગો અને હમ્પી (કર્ણાટક)ના રથની છબી દર્શાવવામાં આવી છે.
હમ્પી એ ભારતની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ છે. આ નોટની આગળની બાજુએ અશોક પ્રતીક મહાત્મા ગાંધીની છબી છે, જ્યારે આ નોટની પાછળની બાજુએ ભારતના સૌથી ઊંચા પર્વત “માઉન્ટ કંચનજંગા”ની છબી છે. ભારતમાં પ્રથમ વખત આ મૂલ્યની નોટો છાપવામાં આવી છે.
200 રૂપિયાની નોટ છાપવાનો ખર્ચ અંદાજે 1.50 રૂપિયા છે. 2.93. નોટના આગળના ભાગમાં મહાત્મા ગાંધીની તસવીર અને અશોકનું પ્રતીક છે જ્યારે પાછળના ભાગમાં પ્રખ્યાત સાંચી સ્તૂપની તસવીર છે.
500 અને 2000 રૂપિયાની નોટો 2016માં નોટબંધી બાદ જૂની 500 અને 1000 રૂપિયાની નોટોને નવી 500 રૂપિયાની નોટો દ્વારા બદલવામાં આવી છે. 500 અને 2000 રૂપિયાની નવી પાંચસોની ચલણી નોટ છાપવાનો ખર્ચ અંદાજે 2.94 રૂપિયા છે. આ નોટના પાછળના ભાગમાં “સ્વચ્છ ભારત” શબ્દો અને દિલ્હીના “લાલ કિલ્લા”ની છબી છે.
ભારતમાં પહેલીવાર આ નોટ છાપવામાં આવી છે. એડવાન્સ સિક્યોરિટી ફીચર્સને કારણે આ નોટની પ્રિન્ટિંગ કોસ્ટ લગભગ 3.54 રૂપિયા છે. આ નોટના આગળના ભાગમાં મહાત્મા ગાંધીની તસવીર છે જ્યારે આ નોટના પાછળના ભાગમાં ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા દ્વારા 5 નવેમ્બર 2013ના રોજ લોન્ચ કરાયેલા મંગળયાનની તસવીર છે. આ નોંધ ભારતની વૈજ્ઞાનિક સમૃદ્ધિ દર્શાવે છે.
Read More- SBI PPF Yojana: 50 હજાર જમા કરો અને 13 લાખ મેળવો!